Afgelopen vriendenactiviteiten

Clusiuslezing 10-10-2023

Spreker: 

Bregje van Wesenbeeck, wetenschappelijk directeur van Deltares  en universitair hoofddocent bij de Technische Universiteit van Delft op het gebied van natuur en waterbouw

Mangrovebossen kwamen wereldwijd in het nieuws na de tsunami in Azië toen mensen uit dorpen langs de kust vertelden te zijn gered doordat er een mangrovebos voor hun dorp stond. Als de mangrove verdwijnt, krijgen de golven vrij spel en verdwijnt het fijne, slibbige sediment naar zee met erosie van de kust tot gevolg. Daarnaast dringt zonder mangroves zout water dieper door in het binnenland waardoor land en water verzilten. Dit bedreigt drinkwaterbronnen en landbouw. 

Om te kijken of en hoe mangroves bijdragen aan kustbescherming doen we onderzoek aan hoe mangroves golven en stroming remmen, hoe ze sediment invangen en hoe ze erosie tegengaan. Dit onderzoek doen we in grootschalige golfgoten zodat we onze computermodellen waarmee we dit kunnen berekenen beter kunnen maken. Om mangrove op een goede manier te herstellen is het noodzakelijk lokale kennis en expert kennis samen te brengen en te komen tot methoden die zorgen dat de condities geschikt zijn voor mangroves om zich weer te herstellen en dat vervolgens het herstelde bos wordt beheerd. Echter, de beste methode is natuurlijk om bos dat er nog is te behouden en te beschermen. 

Adoptantendag 27-9-2023

Sprekers:

Michael Stech, projectleider Verborgen Stadsnatuur

Tim Claerhout, promovendus bij de Hortus op Verborgen Stadsnatuur

Sinds één jaar is een groot consortium van wetenschappelijke en maatschappelijke partners bezig om de verborgen biodiversiteit in de stad in kaart te brengen, zoals bacteriën en schimmels in de bodem, kleine dieren, mossen en korstmossen. Wij willen weten wat de rol is van deze organismen in het stedelijk ecosysteem, hoe we de verborgen natuur kunnen bevorderen en benutten om de stad te vergroenen, en wat het doet met de bewoners wanneer er meer natuur om hun heen aanwezig is en zij er meer over weten. Michael Stech geeft een overzicht van het project en de eerste resultaten en Tim Claerhout vertelt over zijn onderzoek in de Hortus botanicus.

Clusiuslezing 13-6-2023 

Spreker:

Esther van Gelder, conservator oude drukken bij de KB nationale bibliotheek en, samen met Norbert Peeters, hoofdredacteur van de facsimile-uitgave Flora Batava 1800-1934.

Flora Batava: een monument voor de wilde planten van Nederland

Meer dan twee eeuwen geleden kwamen twee natuurliefhebbers, uitgever Jan Christiaan Sepp (1739-1811) en landbouwcommissaris Jan Kops (1765-1849), op het idee om alle wilde planten van Nederland in kaart te brengen. Dat was een gat in de markt, want in tegenstelling tot andere Europese landen was dit nog nooit eerder gedaan. Nederland had zich een paar eeuwen lang blindgestaard op exotische rariteiten als de tulp. Over de inheemse flora waren slechts enkele ongeïllustreerde namenlijsten verschenen.

Vriendendag 22-4-2023

Sprekers:

Aaf verkade, adviseur stadsgrachten

Dieder de Frens, doet onderzoek in de Hortus naar zonnedauw

Wist u dat er in de Leidse stadswateren ten minste 26 vissoorten rondzwemmen? Ruim vijftien daarvan, plus Amerikaanse moerasschildpadden, rivierkreeften en de Chinese wolhandkrab, komen ook in en rond de Hortus voor. Hoe helder is het eigenlijk, daar beneden? Aaf Verkade nam ons tijdens haar presentatie 'snorkelend' mee en stelde enkele markante individuen aan ons voor. Dieder de Fens toonde prachtig electronenmicroscopische foto’s van zonnedauw.

Winterlezing 26-1-2023

Spreker:

Ton Denters, ecologg, promotor van de stedelijke flora

Ton Denters lanceerde het begrip urbaan district, de stad als volwaardig natuurhabitat, nu een vast begrip in de Flora van Nederland.  Hij schreef Stadsplanten (2004), Plantenkijk/Wandelgids Nederland (2010) en de voor de Jan Wolkersprijs genomineerde Stadsflora van de Lage Landen (2020). Ton vertelde toont hoe uniek de stadsflora is, de eigenheid daarvan, de historie en trends - van botanisch erfgoed tot hipsterflora - maar vooral ook hoe we van de stedelijke botanisch biodiversiteit kunnen profiteren.

Clusiuslezing 18-10-2022

Spreker:

Klaas Metselaar, docent in de opleidingen Duurzaam Landbeheer, en Bodem Water Atmosfeer van Wageningen Universiteit.

Binnen het onderzoek in biologie, landbouw en ecologie worden wortels van vegetatie als een lastig onderwerp beschouwd – er is heel moeilijk aan te meten, ze zijn onzichtbaar. Een groepje onderzoekers onder leiding van professor Lore Kutschera besteedde een groot deel van hun werkzame leven aan dit onderwerp en probeerde systematisch de variatie tussen wortelsystemen van individuele planten vast te leggen. Ze deden dat in een aantal boeken die ze wortelatlassen noemden. Die worden in Oostenrijk ondertussen als een unieke prestatie gezien. Klaas vertelde over haar werk en dat van haar tijdgenoten in Amerika en Nederland, en verder over het belang van onderzoek naar het functioneren van wortels. 

Adoptantendag 8-9-2022

Sprekers:

Theo Tekske, horticultureel medewerker Hortus

Rinny Kooi, biologe

Het programma stond jaar in het teken van onze jubilerende Victoria amazonica die in 2022 al 150 jaar bloeide in de Hortus. Eerst vertelde de kweker en verzorger van de plant, Theo Teske, ons wat hij elk jaar allemaal moet doen om de Victoria mooi te laten groeien en bloeien. Daarna liet Rinny Kooi haar licht schijnen over de 150-jarige geschiedenis van de plant in de Hortus. Zij deed dit onder meer aan de hand van prachtige oude foto’s die onlangs zijn terug gevonden in de Universitaire Bibliotheken Leiden.

 

Clusiuslezing 28-6-2022

Sprekers:

Esmée Winkel, botanisch tekenares

Norbert Peeters, botanisch filosoof

In deze kleurrijke lezing gaven Norbert Peeters en Esmée Winkel een kijkje in het werk van 19^e-eeuwse tekenaars, die in dienst werkten van de wetenschap. In 1829 werd het Rijksherbarium opgericht met Carl Blume als eerste directeur. Hij en zijn opvolgers werden bij hun benoeming daarnaast ook directeur van de Hortus botanicus, tot dat deze twee instituten later weer twee aparte organisaties vormden. Vanaf het begin van de oprichting leverden tekenaars een bijdrage aan de wetenschappelijke publicaties, In de zoektocht naar deze schilders ontdekten Peeters en Winkel interessante verhalen die ze graag in deze lezing met ons deelden.

Vriendendag 9-4-2022

Sprekers:

Leonie Kaptein:                        Tulpenmanie in Leiden 2022

Corné Hoff:                               DNA barcoding van Hoya

Nienke Beets:                           Stoepplantjes en plantblindheid

Roderick Bouman:                   Op reis met Phyllanthus

Vier wetenschappers lichten hun onderzoek dat zij in de Hortus verrich(t)ten, toe.

Winterlezing 18-1-2022

Sprekers:

Suzanne Lommen, universitair docent Universiteit Leiden

Joyce Penninkhof, Stichting Probos, een kennis- en innovatiecentrum voor duurzaam bosbeheer.

Suzanne en Joyce vertelden over hun onderzoek naar biologische bestrijdingsmethoden: Japanse duizendknoop, een heel lastige exoot. Historie, voorkomen en mogelijkheden bestrijding waaronder de Japanse bladvlo. 

Suzanne Lommen is bioloog en doet onderzoek naar biologische plaagbestrijding met natuurlijke vijanden. Als projectleider bladvlo van het consortium #uitde1000knoop coördineerde ze de introductie en het onderzoek van de Japanse bladvlo in Nederland.

Joyce Penninkhof werkt sinds 2015 bij Stichting Probos, een kennis- en innovatiecentrum voor duurzaam bosbeheer. Daar is invasieve exoten één van de onderwerpen waaraan zij werkt. In 2019 is het Landelijk Protocol omgaan met Aziatische duizendknopen gelanceerd. Alle informatie is online beschikbaar via www.bestrijdingduizendknoop.nl. 

Adoptantendag 29-9-2021

Ruurd Halbertsma, conservator van het Rijksmuseum van Oudheden en bijzonder hoogleraar Museale Aspecten van de Archeologie Universiteit Leiden.

De Papenbroek-collectie vond destijds onderdak in de Oranjerie van de Leidse Hortus. Na de oprichting van de leerstoel archeologie in 1818 gold de Oranjerie nog een paar jaar als 'Archaeologisch Cabinet' van de universiteit, totdat dit museum verhuisde naar de Houtstraat. Tegenwoordig is de collectie te bewonderen in het Rijksmuseum van Oudheden.

 

Vriendendag 8-5-2021

Rogier van Vugt, hoofd Horticultuur

Het jaarthema in de Hortus was ‘Groen Vakmanschap’. Daar haakten we tijdens deze Vriendendag graag op in. Er is werd een film vertoond, waarin Rogier van Vugt in de tuin een aantal groene vakmannen in de Hortus bezocht. Zij vertelden ons over hun expertise en lieten deze ter plekke zien. 

Winterlezing 11-2-2021

Spreker: Norbert Peeter, botanisch filosoof

Norbert nam ons mee naar Anbon in de 17^de eeuw. In zijn nieuwste boek, Rumphius’ kruidboek, Verhalen uit de Ambonese flora, beschrijft Norbert de activiteiten van Georg Everhard Rumphius (1627-1702), die in dienst van de VOC het grootste deel van zijn leven op Ambon heeft gewoond. Norbert heeft heel onderhoud verteld over de botanische speurtochten van Rumphius aldaar.