Het prille begin

De curatoren van de in 1575 gestichte Universiteit Leiden besloten in 1587 een kruidentuin in te richten voor het onderwijs aan studenten in de geneeskunde. De oudste universitaire botanische tuinen waren al eerder gesticht in Italië: Pisa (1544) en Padua (1545). In 1590 kreeg de universiteit van de gemeente Leiden de beschikking over de ‘Plaetse achter de Universiteyt’. Toen ging men op zoek naar een plantkundige die kennis en een mooie collectie kon inbrengen.

De eerste prefect en hortulanus

De beroemde botanicus Carolus Clusius (1526-1609) stemde in 1592 toe om naar Leiden te komen. Geboren als Vlaming in Arras, had Clusius op veel plaatsen in Europa gewoond en gewerkt. Hij verbleef jarenlang in Wenen, waar hij voor keizer Maximiliaan II een tuin aanlegde. Vanuit Turkije kwamen allerlei nieuwe planten naar Europa, zoals de tulp, in de Ottomaanse cultuur al eeuwenlang een geliefde tuinplant. Clusius arriveerde eind 1593, en in 1594 kon met hulp van apotheker Dirck Outgaertsz. Cluyt worden begonnen met de aanleg van de nieuwe Hortus, die in één seizoen werd beplant. De eerste plantlijst omvatte 1585 items: ruim 700 soorten planten, met allerlei variëteiten. Er waren ruim 200 bekende medicinale soorten, maar ook allerlei nieuwigheden. Na de plotselinge dood van Cluyt in 1598 ging Clusius zich steeds meer wijden aan zijn verzamelde werken: Rariorum Plantarum Historia (1601) en Exoticorum Libri Decem (1605). Clusius’ eigen werk bevat geen informatie over de medicinale werking van planten. De Leidse Hortus was meer een Hortus botanicus dan een Hortus medicus.

Jubileumtentoonstelling

In 2015, toen de Hortus botanicus 425 jaar bestond, is er een speciale tentoonstelling georganiseerd in de Universteitsbibliotheek. Deze kunt u digitaal nog bekijken via deze link.