De tulp: het nationale symbool van Nederland, onlosmakelijk verbonden met de hoofdstad, en goed voor een prachtig grachtenpand op de Herengracht,...tenminste, in 1637. De tulp is echter niet endemisch voor Nederland, en komt zelfs niet oorspronkelijk uit Turkije, maar uit Centraal-Azië, Kazachstan, Oezjbekistan en Tadjikistan.
Hoewel Carolus Clusius zeker niet de eerste in Nederland was die tulpen invoerde, was hij wel de eerste die deze bollen succesvol wist te kweken in Nederland. De kennis en contacten die hij had opgedaan tijdens zijn verblijf aan het hof van Maximiliaan II in Wenen kwamen goed van pas in Leiden. Deze bollen waren een nieuwe verschijning in Nederland met hun bijzonder felle kleuren.
Statussymbool
Vanaf de doorbraak van Clusius werden tulpen gekweekt in Nederland. De markt voor tulpen nam een vlucht aan het begin van de 17de eeuw. De Spanjaarden waren verdwenen, de VOC was opgericht, de Amsterdamse grachten werden aangelegd. De omstandigheden waren goed in Nederland, en dit had tot gevolg dat deze nieuwe bloem aan populariteit won bij de rijke bovenlaag. Voor deze mensen was de tulp een statussymbool, een waardemerk dat getuigde van smaak en (vooral) veel geld.
Het succes van de tulp bereikte een hoogtepunt in 1637 toen de prijzen van tulpenbollen zo hoog lagen dat voor goede exemplaren net zoveel werd betaald als voor een grachtenpand aan de Herengracht in Amsterdam. De Viceroy en de Semper Augustus waren de duurste bollen die ooit aangeboden waren met prijzen die het equivalent waren van twintig keer het jaarloon van een timmerman.
Het begin van de Nederlandse bollenteelt
Het meeste werd betaald voor bloemen met een streeppatroon. Hoewel men dit aan het begin van de 17de eeuw nog niet wist, bleek dit later een ziekte te zijn, die niet noodzakelijkerwijs werd overgebracht van de ene bol op de andere. Met andere woorden: als iemand een bol kocht van een Semper Augustus moederbol, was het niet zeker dat de nieuwe bol ook hetzelfde patroon zou vertonen. Het zoeken naar manieren om deze patronen, kleuren en vormen te beïnvloeden was het begin van de bollenteelt in Nederland. Kwekers zochten manieren om de bollen te laten doen wat zij wilden.
In de Hortus kunnen bezoekers deze tocht zien in de Bollentuin. Hier is een korte tijdslijn aangegeven van wilde tulpen, naar kruisingen in cultuur, naar echt speciaal geteelde (en moderne) bollen. De focus ligt echter op de historische tulpen. Tulpen die al bestonden in de tijd van Clusius, en nu nog steeds in de Clusiustuin en de Bollenbak te zien zijn.
