De tulp en de Hortus
De Hortus heeft een grote collectie geofyten: planten die ondergronds droge of koude tijden doorstaan, waarbij reserves opgeslagen zijn in ondergrondse organen: knollen, bollen of wortelstokken. Dat zijn de bekende bloembollen, maar ook bijvoorbeeld bepaalde orchideeën vallen in deze categorie.
De mooiste bloeiende exemplaren worden getoond in de bollenkas. Architect Gerard Smit ontwierp deze speciale kas. De zon zorgt in de winter voor warmte, in de zomer blijft het relatief koel door de uitgekiende ventilatie met behulp van ventilatiegaten in de onderbouw en vier glazen ‘schoorsteentjes’.
De Bollentuin bestaat verder uit drie verhoogde bakken met muurtjes van tufsteen. In de bak het dichtst bij het kasje groeien geofyten zoals die in het wild voorkomen, samen met andere planten uit hun oorspronkelijke groeigebied. De middelste bak toont door de mens geselecteerde gewassen. Opvallende exemplaren nam men mee om te tonen, te kweken en te kruisen. Zo ontstonden de eerste hybriden en selecties die afweken van de wilde voorouders. In de laatste bak staan moderne bolgewassen waarin het werk van de kweker duidelijk te zien is. Achter de drie bakken is een tuindeel gemaakt waar schaduwplanten een plekje vinden.
Wist je dat?
De eerste tulpencollecties van Nederland werden in de Leidse Hortus gekweekt. De eerste directeur van de Hortus (prefect), Carolus Clusius, bracht bij de aanleg van de Hortus in 1593 een hele verzameling mee toen hij vanuit Frankfurt naar Nederland kwam. Clusius had door zijn werk in Wenen, waar hij een tuin aanlegde voor keizer Maximiliaan II, een grote collectie opgebouwd: hij had goede contacten met Turkije, waar de tulp al eeuwenlang een geliefde tuinplant was. In de Hortus waren twee bedden helemaal aan de tulp gewijd, maar er stonden ook nog rijtjes in andere bedden. Op een gravure uit 1610 is een groot hek afgebeeld, om de kostbare tulpen tegen diefstal te beschermen. Vanuit de Leidse Hortus werd de tulp een belangrijk kwekersproduct, waaraan de Bollenstreek zijn naam dankt.
